‘రణరంగం’ స్క్రీన్ ప్లే విశ్లేషణ – 2
క్లుప్తంగా ప్రధాన కథ :
పదేళ్ళ తర్వాత ఇప్పుడు స్పెయిన్లో డ్రగ్స్ దందా చేస్తూ రిచ్ డాన్ గా ఎదిగిన దేవా కూతురితో వుంటాడు. అతడికొక ఆఫర్ వస్తుంది. వైజాగ్ లో అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం వస్తున్నందున ఆ చుట్టుపక్క గ్రామాల భూములు కొట్టేయాలని కేంద్రమంత్రి హీరో సాయం కోరతాడు. దేవా తిరస్కరించడంతో అతడి మీద హత్యా ప్రయత్నం చేయిస్తాడు. ఈ నేపథ్యంలో డాక్టర్ గీత (కాజల్ అగర్వాల్) సాయంతో దేవా కోలుకుని, విలన్స్ మీద ప్రతీకారం తీర్చుకుంటాడు.
ఇప్పుడు ఈ ప్రధాన కథలో హీరో అతిపెద్ద పాసివ్ పాత్రగా స్టయిలిష్ గా వుంటాడు. ఈ బలహీన – పాసివ్ హీరో పాత్ర రెండు దశాబ్దాలుగా తెలుగు సినిమాల ప్రియతమ పాత్ర. గత రెండు దశాబ్దాలుగా నయా మేకర్లతో ఎన్నెన్ని సినిమాలు పాసివ్ హీరో పాత్రలతో అట్టర్ ఫ్లాప్స్ అవుతున్నా అలాగే తీస్తూంటారు. అదొక బలమైన నమ్మిన సిద్ధాంతం. స్పెయిన్లో బిగ్ డాన్ గా వున్న హీరో ఎక్కడో వైజాగ్ దగ్గర ఐదూళ్ళ ప్రజలకి రక్షకుడుగా వుంటాడు. కొత్త విలన్ వచ్చి ఆ ఊళ్ళు ఖాళీ చేయించడానికి ఒప్పుకోకపోతే, నీ పాత జీవితాన్ని చవి చూస్తావని బెదిరించగానే, ఆ పాత జీవితాన్ని తల్చుకునే బృహత్తర కార్యక్రమం మొదలె ట్టుకుంటాడు పాసివ్ గా మారిపోతూ హీరో. నేను సైతం ఇంకో అట్టర్ ఫ్లాప్ కి స్టయిలిష్ గా రెడీ అంటూ.
ఈ ప్రధాన కథలో 1. హీరోకి పాసివ్ పాత్ర చిత్రణతో పాటు, 2. బలహీన కథనం చేయడం, 3. చూపిస్తున్నది యాక్షన్ జానర్ అయితే మధ్యలో సస్పెన్స్ థ్రిల్లర్ జానర్ ని చొర బెట్టడం, 4. ఒకవైపు కాజల్ పాత్రని తను ప్రేమిస్తున్నా, చనిపోయిన భార్యతో ఫ్లాష్ బ్యాక్ ని విడతలు విడతలుగా తల్చుకుంటూ వుండే కలుషిత పారలల్ నేరేషన్ నడపడం, 5. చివరికి యాంటీ హీరోగా తేలిన పాత్రకి విజయాన్ని చేకూర్చడంతో బాటు –
6. ట్రాన్సిషన్స్ లో క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్స్ ని విస్మరించడం, 7. మల్టిపుల్ ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ వల్ల ప్రధాన కథ ఆగిఆగి సాగడం వల్ల ప్రధాన కథ మీద ఏకాగ్రత చెదిరిపోవడం, 8. ప్రధాన కథలో ఎమోషన్స్, టెన్షన్స్ ఎవైనా వుంటే అవి ఈ ఆగి ఆగి సాగడం వల్ల బిగిని కోల్పోవడం, 9. ప్రధాన కథ స్పేస్ ని మల్టీ పుల్ ఫ్లాష్ బ్యాకులు అక్రమిస్తూ వుండడంతో ప్రధాన కథ స్ట్రక్చర్ చెదిరిపోయి, ప్లాట్ పాయింట్స్ అంతుచిక్కక పోవడం, 10. క్యారక్టర్ ఆర్క్ – టైం అండ్ టెన్షన్ గ్రాఫులు ఛిన్నాభిన్నమైపోవడం… ఇవన్నీ జరిగి ఈ స్క్రీన్ ప్లే కుప్ప కూలింది.
హీరో ఎంత పాసివ్ అంటే, ఇంటర్వెల్ సీన్లో తనని ఎవరు కత్తులతో కుళ్ళ బొడిచారో కూడా తెలీదు. నా మీద ఎటాక్ చేసిందెవరు, ఎటాక్ చేసిందెవరని క్లయిమాక్స్ వరకూ ధూంధాం చేస్తూంటాడు. తన మీద విలన్ కాక ఇంకెవరు ఎటాక్ చేస్తారు? ఇలా క్లయిమాక్స్ వరకూ టైంపాస్ చేయడం మాని వెళ్లి వాడి మీద ఎటాక్ చేయాలి. దాడికి ప్రతి దాడి చేయడం యాక్షన్ జానర్. దాడి చేసిందెవరూ అని తెలుసుకునే తతంగం ప్రారంభించడం whodunit సస్పెన్స్ థ్రిల్లర్ జానర్ తో రసభంగం కల్గించడం. కథ హీరోకీ విలన్ కీ మధ్య నడుస్తున్నప్పుడు ఎవరు దాడి చేశారో తెలియకపోవడమేమిటి.
హీరోమీద దాడి జరుగుతూంటే డాక్టర్ గీతగా కాజల్ దూరంగా వుండి చూస్తుందే తప్ప దాడికి అడ్డు పడదు, ఇక్కడే ఈ పాత్ర కి అతడి మీద ఎంత ప్రేమ వుందో తెలిసిపోతుంది. దాడి పూర్తయ్యాక హెల్ప్ హెల్ప్ అని అరుస్తూంటే గ్రాండ్ ఇంటర్వెల్ బ్యాంగ్. నిజానికామె కథ ఖూనీ అయిందని కాబోలు హెల్ప్ కోసం అరిచింది…ఒక డాక్టర్ డ్రగ్ మాఫియాని ప్రేమించడం ఒకటి.
పెళ్ళామా, ప్రియురాలా?
ఇక డాక్టర్ గీతతో ప్రేమాయణం మొదలయ్యాకైనా ఫ్లాష్ బ్యాకులు ఆగవు. అంటే ఈ ప్రేమకి విలువ లేకుండా, టైం పాస్ కోసం ఆమెతో గడపడంగా, తన లోకమంతా చనిపోయిన భార్యతో ఫ్లాష్ బ్యాకుల్లోనే వుండడంగా, తద్వారా గీతని ఫూల్ చేయడంగా, ఈ పారలల్ నేరేషన్ మారిపోయింది- ప్రధాన కథని కలుషితం చేస్తూ.
పారలల్ నేరేషన్ కి క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్స్ లేకపోతే ఏవో పొడి పొడి ముక్కలు పేర్చుకుంటూ పోతున్నట్టే వుంటుంది. స్క్రీన్ ప్లే టీచర్ లిండా అరన్సన్ ఏమంటారంటే, డబుల్ నేరేటివ్ ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ లో ఆ ఫ్లాష్ బ్యాక్ ఖండికలనీ, నడుస్తున్న ప్రత్యక్ష కథ ఖండికలనీ కలిపి చూపిస్తున్నప్పుడు, వాటిని వేర్వేరు కాల్లాలో జరుగుతున్న, వేర్వేరు కథలుగా చూపిస్తూ, క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్స్ ని కల్పిస్తే- స్పీడు పెరుగుతుందని. క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్స్ అంటే పాత్ర లు డైలెమాలో పడ్డం, ఇరకాటంలో పడ్డం, సస్పెన్స్ ఏర్పడడం, ట్విస్టు తలెత్తడం మొదలైనవి.
వార పత్రికల్లో సీరియల్స్ ఏ వారానికావారం ఒక ట్విస్టు తోనో, సస్పెన్స్ తోనో ఆపి, మళ్ళీ వారం ఇన్ స్టాల్ మెంట్ కోసం ఆత్రుతగా ఎదురు చూసేట్టు చేసినట్టే, సినిమాల్లోనూ మల్టిపుల్ ఫ్లాష్ బ్యాక్స్ లో- ఏ ఖండికకా ఖండికగా ఆపుతున్నప్పడు, అక్కడో క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్ ని పెట్టేస్తే, మళ్ళీ రాబోయే ఫ్లాష్ బ్యాక్ ఖండిక కోసం అల్లాడిపోతారు ప్రేక్షకులు. సినిమా కథన మంటే కథనం మాత్రమే కాదు, ప్రేక్షకుల సైకాలజీని దృష్టిలో పెట్టుకోవడం కూడా. ఫ్లాష్ బ్యాక్ ఖండికలతో బాటు, ప్రధానంగా చూపించే ప్రత్యక్ష కథ ఖండికలకీ క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్స్ ని జత చేస్తే, అప్పుడు ఆ పూర్వ- ప్రత్యక్ష కథలు రెండూ నువ్వా నేనా అన్నట్టు పోటీ పడుతూ పరుగులెత్తుతాయనే లిండా ఆరన్సన్ అంటున్నారు.
అన్ని చోట్లా క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్స్ కి సిట్యుయేషన్ క్రియేట్ కాకపోవచ్చు. అయినా ఫరవాలేదు. వార పత్రికైతే ఇంకో వారం పాటు ఆగాలి. ఓ వారం క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్ లేకపోతే పత్రికని విసరి కొడతారు. సినిమా రెండున్నర గంటల సేపే ఒకేసారి చూసేస్తారు. కాబట్టి ఓ పది నిమిషాలు క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్ లేకపోయినా తిట్టుకుని లేచెళ్లిపోయే ప్రమాదమేమీ వుండదు. పైగా సినిమాలో ప్రేక్షకులతో ఎలా ఆడుకోవచ్చంటే – ఆఁ…ఇప్పుడు ఈ ముక్కలో ఏం ట్విస్టు పెడతాడో చూద్దాం – అని కళ్ళప్పగించి చూస్తూ, తీరా తానాశించినట్టు ఒక ట్విస్టుతో ఆ ముక్క ముగియక పోతే – అబ్బా ఏం దెబ్బ కొట్టాడ్రా ఈడూ …ఓకే…ఇప్పుడు మెయిన్ స్టోరీ ముక్కలో ఏం పెడతాడో చూదాం కదా – అని మళ్ళీ కళ్ళు నులుముకుని చూస్తూ.. ఇలా థియేటర్లో పాజిటివ్ సైకాలజీ రన్ అవుతూ వుంటుంది. ఇవాళ్టి సినిమాకి అత్యంత అవసరం ఇలా ప్రేక్షకుల్ని బిజీగా వుంచే ఇంటరాక్టివ్ సీన్ కన్ స్ట్రక్షనే. కానీ 2003 లో ఎన్ చంద్ర తీసిన ఫ్లాపయిన ‘కగార్’ లోనూ, 2015 లో నిఖిల్ అద్వానీ తీసిన ఫ్లాపయిన ‘కట్టీ బట్టీ’ లోనూ మల్టిపుల్ ఫ్లాష్ బ్యాకులతో జరిగిన తతంగం ఒకటే : క్లిఫ్ హేంగర్ మూమెంట్స్ లేని బలహీన కథనాలు. ఫ్లాష్ బ్యాక్ అనేది ఎప్పుడూ ప్రత్యక్ష కథకి అవసరమైన సమాచారాన్ని అందించే వనరే అయినప్పటికీ- ఖండికలుగా మల్టిపుల్ ఫ్లాష్ బ్యాకులకి సిద్ధ పడినప్పుడు, గతంలోంచి ఆ సమాచార స్వీకరణతో బాటు, వాటిలో కొంత సస్పెన్సు పోషణా, ట్విస్టులూ వగైరా అవసరమే.
పీల్చి పిప్పి చేయడం
పోతే, లిండా ఆరన్సన్ concentric circles గురించి చెప్తారు – అంటే ఒకే అంశాన్ని కేంద్ర బిందువుగా చేసుకుని రెండు వృత్తాలుగా కథనాలుండడం అన్నమాట. పక్క పటం చూస్తే – వెలుపలి వృత్తానికీ, లోపలి వృత్తానికీ రెండిటికీ కేంద్ర బిందు వొకటే. ‘రణరంగం లో ఆ కేంద్ర బిందువు “మద్యనిషేధం” అనే కథాంశమైతే, లోపలి వృత్తం ఆ “మద్యనిషేధం” అనే కథాంశం చుట్టూ పరిభ్రమిస్తున్న ఫ్లాష్ బ్యాక్ అనుకోవాలి. మరి వెలుపలి వృత్తం వచ్చేసి ఇదే “మద్యనిషేధం” కథాంశం చుట్టూ పరిభ్రమిస్తున్న ప్రత్యక్ష కథ – అంటే ప్రధాన కథలా అయిందా? కాలేదు. ఎందుకని?
ఎందుకంటే, అసలు లోపలి వృత్తంలోనే కేంద్రబిందువు మద్యనిషేధాన్నిఫీలవక వ్యతిరేక కలాపాలకి పాల్పడ్డాడు హీరో. మద్యనిషేధంతో మోరల్ ప్రెమీజ్ ని నిర్లక్ష్యం చేశాడు. అందువల్ల వెలుపలి వృత్తమూ కక్ష్యలో లేదు. concentric circles లో పూర్వ కథ అయిన లోపలి వృత్తంలో, కేంద్ర బిందువైన కథాంశం మద్యనిషేధంతో – భౌతిక శాస్త్ర భాషలో చెప్పుకోవాలంటే, అభికేంద్ర శక్తి (centripetal force) గా వుండక, అపకేంద్ర శక్తి(centrifugal force) గా వృత్తం లోంచి పలాయనం చిత్తగిస్తున్నట్టు వుంటే, వెలుపలి వృత్తంలో భిన్నంగా వుండలేడు.
రెండు వృత్తాలకీ ఒకే ఇరుసు, అంటే ఒకే కేంద్రబిందువు లేకపోవడం ఒక కారణమైతే, వున్న కేంద్ర బిందువుతో కూడా మోరల్ ప్రేమీజ్ తప్పడం ఇంకో కారణం. లోపలి వృత్తం వూళ్ళో మద్య నిషేధం కేంద్రబిందువుగా వుంటే, వెలుపలి వృత్తం విభేదిస్తూ స్పెయిన్లో డ్రగ్స్ దందా కేంద్ర బిందువుగా వుంది. దీన్ని మధ్య నిషేధం కేంద్రబిందువుగా మారిస్తే గానీ రెండు వృత్తాలూ కుదురుకోవు.
ఇదెలా జరగాలి? ముందు మద్యనిషేధంతో హీరో అనులోమ సంబంధంతో వుండాలి, విలోమ సంబంధంతో కాదు. మద్యనిషేధం పాలసీని కాపాడుతూ విలన్స్ తో పోరాడే శక్తిగా వుండాలి. అప్పుడు మోరల్ ప్రెమీజ్ తో వుంటాడు. ఉన్నాక, మద్యనిషేధపు ఆధునిక పోకడ మాదకద్రవ్యాల అంతు చూసే అంతర్జాతీయ శక్తిగా వెలుపలి వృత్తంలోకి రావాలి. ఇక్కడ స్పెయిన్లో డ్రగ్ మాఫియాగానే వుండొచ్చు. అయితే అలా కోవర్ట్ ఆపరేషన్లో వున్న నకిలీ మాఫియాగా రివీల్ అవాలి. అప్పుడు లోపలి వృత్తపు పర్యవసానం వెలుపలి వృత్తమై రెండూ ఒకే కేంద్ర బిందువుతో సఖ్యతగా వుంటాయి. మద్యం మీద మొదలుపెట్టిన పోరాటం డ్రగ్స్ కి విస్తరించినట్టవుతుందన్న మాట. దీన్ని యువత మీదికి ఎక్కుపెడితే, యూత్ అప్పీల్ వస్తుంది. మద్యం, మాదకద్రవ్యాలు ఆర్ధికంగా యువతనెంత కొల్లగొడుతున్నాయో చెప్పగలిగితే, ఎకనమిక్స్ పాయింటాఫ్ వ్యూలో మార్కెట్ యాస్పెక్ట్ కి న్యాయం జరుగుతుంది. ఇంత అట్టర్ ఫ్లాప్ కాదు. పోనీలే ఏదో చెప్పగలిగాడనుకుంటారు.
మద్యం అమ్మి యువతని పీల్చి పిప్పి చేసి, డ్రగ్స్ అమ్మీ యువతని పీల్చి పిప్పి చేసి, డాక్టరమ్మతో, కూతురమ్మతో కులాసాగా సాగిపోయే వింత ముగింపుకంటే వికృతి వుండదు.
―సికిందర్